Unicef

DICODI

Formulario Secundaria

Kaixo!

Hemen, izaera anonimo batez, haur eskubideei buruz dakigunaz informazioa jasoko dugu, eta ez dago inongo datu pertsonalik.

Zer zerbitzura dago?

Zure hezkuntza zentroaren haur eskubideen ezagutza aztertzeko eta orientazioak eta jarduerak sortzeko, haien ezagutzak hobeto ezagutu eta aplikatzeko lagunduko du.

Zer eduki du?

6 pertsonaia aurkeztuko dizkizugu: Paula, Daniela, David, Eric, María, Carla eta Iván. Horiek bakoitzak egoera batengatik egon daiteke eta aukera asko ditu zertan egin edo pentsatu.

Nola egin?

Azterketak ongi irakurri. Hitz edo esaldi batean zerbait ez baduzu ulertzen, galde egin irakasleoi erantzutea baino lehen.

Erantzun egiaztatsuekin. Erantzun bakoitzak modu desberdin bat adierazten du, markatu aukera pentsatzen duzuna pertsonaien aukerak egingo zutela.

Datuak

Taldea

Eremua beharrezkoa da.

Jaiotze urtea

Eremua beharrezkoa da.

Gizon edo emakume zara?

Gizon

Emakume

Mesedez, hautatu aukera bat.

Data

Galderak

Julio

Juliok 14 urte dauzka eta gurasoekin eta bi anai-arreba txikiekin batera bizi da. Anaia batek, Ramonek, hamar urte ditu, eta arrebak, Mariak, zortzi. Aitak ez du lanik, ama etxeaz arduratzen da eta beste aldeko bizilagunentzako enkarguren bat egiten du. Juliok oso gustuko du bere itxura zaintzea, kirola egiten du, osasuntsu jaten du eta modan dagoena janzten du. Lagunekin ateratzen denean, guztiari egiten dizkio argazkiak mugikorrarekin, eta sare sozialetara igotzen ditu. Hainbat gaik interesatu eta kezkatzen dute Julio: institutua, parkea, auzoa, lagunak, festak, zer izango den handia denean… Laburbilduz: bere bizitza

1. Anai-arrebetan zaharrena izanda, Julio beti arduratzen da mahaia jartzeaz eta logela jasotzeaz; anai-arrebek, aldiz, ez dute hori egin behar. Hori horrela, zein da Julioren iritzia?

a Ezer ez. Horrelakoa da bizitza.

b Ez da bidezkoa. Ez berak ez anai-arrebek ez lituzkete etxeko zereginak egin behar; hori helduen lana da.

c Normala da. Bera da zaharrena, erantzukizun gehiago hartu behar ditu.

d Hori emakumeen lana da

e Zentzuzkoa iruditzen zaio etxean erantzukizunak izatea, eta anai-arrebek, txikiagoak izanik ere, erantzukizunak hartu beharko lituzkete.

Mesedez, hautatu aukera bat.

2. Institutuan azaldu diote zer den Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioa. Zer da hori?

a Ezer ez, institutuko tontakeriak.

b Julioren eskubideak eta aukerak dira.

c Mundu osoko haur eta nerabeek dituzten eskubideak eta erantzukizunak dira.

d Herrialde garatuetako haurren eskubideak dira.

e Haur eta nerabeek dituzten eskubideak dira.

Mesedez, hautatu aukera bat.

3. Juliok bideo bat jaso du. Bertan ikus daitezke neska-mutil batzuk ikaskide bati begira barrezka. Zer egin beharko luke Juliok?

a Bideo hori erakutsi beharko lioke irakasleren bati, zer gertatzen ari den jakiteko.

b Taldeari esan beharko lioke nahiago duela ez jaso halako bideorik, ez baitago ondo, institutuko irakasleren bat ohartaraziko du eta bideoa ezabatuko du mugikorrean

c Ez luke ezer egin behar, ezta ezer esan behar ere. Taldetik bota dezakete.

d Taldeari esan beharko lioke nahiago duela ez jaso halako bideorik, ez baitago ondo, eta bideoa ezabatuko du mugikorrean.

e Talde gehiagori bidaliko die. Ziur dibertigarria iruditzen zaiela.

Mesedez, hautatu aukera bat.

4. Julioren gurasoek denbora gutxi igarotzen dute etxean. Ezin diete etxeko lanak egiten lagundu, ezta arazoren bat dutenean ere. Zer iritzi dute Juliok eta bere anai-arrebek?

a Berdin zaie. Ez dituzte gurasoak behar.

e Hori ez dago ondo. Gurasoek haurrak zaindu behar dituzte, eta denbora pasa behar dute haiekin.

c Ez da ezer pasatzen. Nahiz eta ez den berdina umezainak behar dutenean laguntzen die.

d Gurasoek denbora gehiago eman beharko luketela beraiekin.

b Normala da. Gurasoek lan egin behar dute.

Mesedez, hautatu aukera bat.

5. Julioren ikaskide bat aitona-amonekin bizi da, eta inoiz ez ditu gurasoak ikusten. Ikaskideak esan dio triste dagoela, bere gurasoak beste herrialde batean bizi direlako. Hori horrela, zein da Julioren iritzia?

a Bere lagunak zortea duela, bere gurasoak ez daudenez, nahi duena egin dezakeelako.

b Bere lagunak bere kabuz moldatu beharko lukeela.

c Zorionekoa dela gurasoak izateagatik eta gehiago baloratu behar duela bere familia.

d Egoera zaila izan behar dela bere lagunarentzat. Gurasoek askotan etorri beharko lukete alaba ikustera edo sare sozialen bidez berarekin komunikatu.

e Juliok sentitzen du bere lagunak ezin izatea gurasoak ikusi. Uste du oso egoera tristea dela eta gurasoek gertu egon beharko luketela

Mesedez, hautatu aukera bat.

6. Julioren lagun batek kontatu dio irakasleak errieta egiten diola etxeko lanak aurkezten ez dituenean. Berak azaldu dio ezin dituela egin, etxean internet ez dutelako eta gainera daukatendenagailua oso zaharra delako eta ez dabilelako ondo.

a Juliok uste du aitzakia bat dela etxeko lanak ez egiteko, etxean denok baitugu Internet.

b Juliok uste du bere lagunak bizkortu egin behar duela bere arazoak konpontzeko.

c Juliok uste du irakasleak ez liokeela errietarik egin behar ikasleari,denagailu zahar bat baduzu eta ezin baduzu berri bat erosi, errespetatu egin behar delako.

d Juliok injustizia bat dela uste du bere lagunak ezin duelakodenagailu bat daindu. Eskolan haur guztiek lanak berdin egiteko aukera izan beharko lukete.

e Juliok injustizia bat dela uste du bere lagunak ez duelakodenagailurik. Etxeko lanak beredenagailuarekin egitera gonbidatzen dio.

Mesedez, hautatu aukera bat.

7. Institutuan, edateko urik ez dagoen hiri eta herrietan neska-mutilak nola bizi diren azaltzera etorri da elkarte bat. Zer pentsatu du Juliok egoera horri buruz?

a Ura ezinbestekoa da bizitzeko. Mundu guztiak behar luke ura eskuratzeko aukera.

d Hori ez litzateke gertatu behar.

c Botilako ura eros dezatela.

d Zerbait egin beharra dago. Guri ere berdina pasa diezaguke. Edateko ura xahutzea ekidin behar dugu.

e Arazoa da. Edatekoa ez den ura edateak gaixotasunak eragiten ditu, eta familia guztiek ezin dute botilako ura erosi.

Mesedez, hautatu aukera bat.

8. Lagun batek Juliori galdetu dio ea nola egin dezakeen hura bezainbeste zaindu eta indartsu eta osasuntsu egoteko. Zer erantzungo dio Juliok?

a Janari osasuntsua jan behar duela azalduko dio: barazkiak, fruitua, lekaleak, haragia eta arrainak plantxan eta ur asko edatea.

b Esango dio ezin duela ezer egin; genetika kontua dela. Edozer egiten duelarik ere, ez du aldatzea lortuko.

c Nork bere burua zaintzea garrantzitsua dela azalduko dio. Bizitza osasuntsuaren alde egin behar dela: ariketa fisikoa egitea, askotariko dietaekatua izatea, eta ez deka alkohola edo drogarik kontsumitu behar.

d Nahi duena jan dezala, ez dezala egoera zaildu.

e Jateari utz diezaiola, eta kirola egin dezala koipea erretzeko.

Mesedez, hautatu aukera bat.

9. Julio bere lagunekin dago parkean eta etorkizunean ikasi nahi dutenari buruz ari dira hizketan. Horietako batzuk diote ikasketak utziko dituztela. Zer pentsatuko du Juliok horri buruz?

a Ikasten jarraituko duela pentsatuko du bere etorkizunerako ona delako.

b Bua, ikastea aspergarria da.

c Ona dela pertsonok bizitza osoan zehar prestatzen jarraitzea.

d Juliok pentsatuko duientatzaileak dioen bezala ikasten jarraitu beharko lukeela, baina paso egiten du.

a 16 urte betetzen dituzunean, lanera. Ikasteak ez duela ezertarako balio.

Mesedez, hautatu aukera bat.

10. Mutil berri bat iritsi da institutura gaur. Jolas-orduan, Juliori galdetu dio ea zer egiten duten auzoko mutilek aisialdian. Zer erantzungo dio Juliok?

a Auzoan gauza asko egiten direla uste duela azalduko dio, baina ez ditu ezagutzen paso egiten duelako.

b Zer egiten duten esango dio (saskibaloia, rap-eskolak, etab., eta lagunekin batera etor dadila esango dio.

c Nada. Ha pasado de él.

d Le explica que en el barrio hay muchas asociaciones pero que las actividades queganizan no son para chicos de su edad.

e Sarreran triptikoak eta kartelak daudela esango dio, eta bertan adierazten direla egiten diren jarduerak.

Mesedez, hautatu aukera bat.

Noah

Noah-k 16 urte ditu. Amonarekin eta aitarekin bizi da. Bere adineko beste nesken modura, ilusioz eta kezkaz beteta dago. Auzoan gatazkak ugariak dira: lapurretak, borrokak, eztabaidak... Batzuetan, institutuan ere bizi ditu. Noah kalean ibiltzeko beldur da, egoera horietakoren batean nahasten badute

12. Hay una amiga de Noah que hace unas horas de camarera y le pide que trabaje con ella para sacarse un dinero. Eso hace que no tenga tanto tiempo para hacer los deberes. ¿Qué piensa Noah ante esta situación?

a Noah-k ez daki zer egin, galdetu behar du.

b Bere lagunari azaldu dio adin horretan ez lukeela lanik egin beharko, eta ikasketak aprobetxatu beharko lituzkeela.

c "Lagunarekin joan nahi nuke lanera, baina ez dut astirik".

d Lagunak ikasteari utziko diola zerbitzari lanetan jarraitzeko

e Bere lagunak ez zuela lan egin beharko 15 urterekin.

Mesedez, hautatu aukera bat.

13. Noah-k erreportaje batean ikusten du heldu batek haur bat jotzen duela, haurrak kasurik egiten ez diolako. Zer pentsatuko du Noah-k irudi horiek ikustean?

a Hori onartezina da. Debekatuta dago norbait jotzea.

b Suminduta dago. Haurrek ez dute hori inon merezi: ez parkean, ez etxean, ezta ikastetxean ere... Halako irudiak telebistan eman beharko lituzkete. Eredu txarra da.

c Ezer ez. Bera ez dute jotzen.

c Zaplaztekoren bat noizean behin eman daiteke.

e Jotzen badu haurrak merezi duelako izango da.

Mesedez, hautatu aukera bat.

14. Noah-k, institututik irteten denean, maiz, telebistan ikusitako irudien antzekoa (heldu bat haur bat jotzen ikusten du. Egoera horretan, zer egingo du?

a Aurrera jarraituko du. Hobe da arazoetan ez nahastea.

b Heldu batek ikustea espero du, egoera aldatzeko zerbait egin dezan.

c Egoera salatuko du (ikastetxeko zuzendariari, poliziari, gizarte-zerbitzuei esanda.

d Ezer ez. Erasotzailea heldua da, berak ezin du ezer egin.

e Heldu bati esango dio (senide, irakasle, agintariren bati... hark zerbait egin eta egoera aldatzeko

Mesedez, hautatu aukera bat.

15. Noah-ren institutuan, mutil batek beste bati egin dio eraso, eta azken hori ospitalera eraman dute. Noah-ren ustez, zein ondorio jasoko ditu erasotzaileak?

a Epaitu egin beharko lukete, eta prestakuntza jaso, ekintzek ondorioak dituztela uler dezan eta eragindako kalteakdaintzeko.

d Dagokion zigorra jaso beharko luke.

c Bat ere ez. Adin txikikoa da.

d Gazteentzako justizia-zentro batera joan beharko luke.

e Kontrolpean egon beharko luke, eta profesional baten laguntza jaso.

Mesedez, hautatu aukera bat.

Jolastokian eztabaidatzen eta borrokan ibiltzen diren bi talde daude. Zer egingo du Noah-k egoera horretan?

a Zerbait egin beharko luke, baina ez da ausartzen.

b Taldeetako batekin bat egiten du, norekin dagoen jakin dezaten.

c Lagunei azaldu parkean zer gertatzen den elkarrekin konponbideak bilatzeko.

d Ezer ez. Berak ez du zerikusirik talde horiekin.

e Erreferentziako helduren bati azaltzen dio egoera konpon dezan.

Mesedez, hautatu aukera bat.

16. Institutuan, Yemengo gerrari buruz aritu dira. Gerraren ondorioz, 12 milioi pertsonak baino gehiago aldatu dute lekuz herrialde barruan, eta 5,2 errefuxiatuk egin dute alde beste herrialdeetara. Zer pentsatuko du Noah-k informazio hori jaso ondoren?

a Ez dio axola. Ez dio eragiten, ez da bere herrialdea.

b Ez zaio egoera gustatzen, baina ezin du ezer egin, beste herrialde bat da.

c Egoera onartezina da. Yemengo neska-mutilek, hemengoek bezala, gure aukera berak izan beharko lituzkete.

d Pertsona horiek laguntza behar dute.

e Ez ditu gerrak atsegin. Gerra-egoeran, pertsonek sufritu egiten dute, eta laguntza behar dute. Guztiok egin beharko genuke zerbait hori ekiditeko edo edozein gerra geldiarazteko.

Mesedez, hautatu aukera bat.

Carla

Carla DBHko 3. mailan dago eta gelakodezkari izateko aurkeztu du bere burua. Institutuan eta bere ikasgelan gertatzen denaz kezkatzen da. Horregatik, gelako ikaskideek bera hautatu dutedezkari. Carlak gogotsu hartu dudezkari-lana.

17. Carlaren maila bereko ikaskide batek, Fatimak, kontatu dio ikaskide batzuek barre egiten diotela hiyaba daramalako. Zer pentsatuko du Carlak hori entzutean?

a Edonork du bere erlijioa edo sinesmena adierazteko eskubidea.dezkaria denez, hori lantzeko hitzaldi bat antolatzea proposatuko du.

b Ez diote barre egin behar. Jantziak errespetatu behar dira.

c Inork ezin dizu esan nola jantzi behar zaren edo zer egin behar duzun.

d Ziur norbaitek behartu duela Fatima, eta berak ezin duela ezetz esan.

e Barre egiten diote, neskek ez dutelako halakorik eramaten hemen. Fatimak ere ez luke eraman beharko.

Mesedez, hautatu aukera bat.

18. Tutorearen dokumentu bat jaso du Carlak, baina bere lagunei baino ez die erakutsi. Beste ikaskideak ohartu direnean, tutorearengana joan dira kexatzera. Zer gertatu beharko litzateke?

a Barre egiten diote, neskek ez dutelako halakorik eramaten hemen. Fatimak ere ez luke eraman beharko.

b Ez diote barre egin behar. Jantziak errespetatu behar dira.

c Inork ezin dizu esan nola jantzi behar zaren edo zer egin behar duzun.

d Edonork du bere erlijioa edo sinesmena adierazteko eskubidea.dezkaria denez, hori lantzeko hitzaldi bat antolatzea proposatuko du.

e Ziur norbaitek behartu duela Fatima, eta berak ezin duela ezetz esan.

Mesedez, hautatu aukera bat.

19. Carla eta ikaskideek ikasturteko egutegia eskatu diote tutoreari. Hark ez die jaramonik egin eta ez die egutegia pasa. Zer pentsatuko dute Carlak eta ikaskideek?

a Tutoreak kontuan hartu beharko lituzke Carlaren eta ikaskideen eskaerak, eragiten dien eta interesatzen zaien informazioa baita.

b Tutoreak ez dienez jaramonik egiten, ikasketaburuarengana joango dira informazioa eskatzera. Informazio garrantzitsua da haientzat.

c Ez da bidezkoa. Informazio hori garrantzitsua da guretzat.

d Normala da Informazio hori gurasoek jaso behar dute, ez ikasleek.

e Ezer ez. Normala da jaramonik ez egitea.

Mesedez, hautatu aukera bat.

20. Institutuan, zuzendaritza-taldeak iragarri du ikasleen asanbladakoduak kenduko dituztela, irakasgai batzuetandu gehiago emateko. Zer pentsatuko du Carlak?

a Ez dago ados. Asanbladan guztiek eman zezaketen iritzia, eta irakasleek proposamenak entzuten zituzten.

b Ezer ez. Beradezkaria daaindik. Ikaskideek badutedezkaria. Ez dute parte hartzeko espazio gehiago behar.

c Onartezina da. Ikastetxeko neska-mutilek eztabaidatu eta haien iritziak eta proposamenak emateko espazioa behar dute. Hori kentzea ekidin behar dute.

d Berdin dio. Badaude parte hartzeko beste espazio batzuk.

e Ikasgaiak ematekodu gehiago izango ditugunez, gehiago ikasiko dugu.

Mesedez, hautatu aukera bat.

21. Carlaren gelak aldaketak proposatu nahi ditu institutuko jolastokirako. Ideia asko dituzte, baina antolatzea behar dute. Carlak tutoreari tutoretza-ordu bat eskatu dio gaiari buruz aritzeko, baina hark ez dio eman. Nola sentituko dira Carla eta bere ikaskideak?

a Haserre daude. Gai garrantzitsua da haientzat eta institutuak espazio bat eman beharko lieke hori jorratzeko. Eztabaidatzeko denbora eskatzen jarraituko dute, hori lortu arte.

b Saiatu dira, jakin bazekiten arren ez zietela emango. Gainera, beraien iritzia ez da kontuan hartuko.

c Desengainatuta daude. Zergatik ez diete uzten espazio bat gai garrantzitsu bat jorratzeko?

d Berdin dio. Beste leku bat bilatuko dute horretarako.

e Mal, pero están acostumbrados. Lo que digan tampoco se va a tener en cuenta.

Mesedez, hautatu aukera bat.

23. Ikaskide batek, Juanek, kontatu dio beste ikaskide batzuek barre egiten diotela, txerririk ez duelako jaten. Zer pentsatuko du Carlak hori entzutean?

a Carlak barre egiten dio: hemen pertsonek, gaixotasunik ez badute, denetarik jaten baitute. Berak ere jan beharko luke.

b Onartezina da. Bakoitzak jaten duena errespetatu behar da.

c Ziur dieta hori jarraitzen duela norbaitek derrigortu duelako, eta ezin duela ezetz esan.

d Guztiok gara aske nahi duguna sinesteko.dezkaria denez, ikasgelan hori lantzea proposatuko du.

e Inork ezin dio beste bati esan zer jan behar duen, zer egin behar duen edo nola jantzi behar den.

Mesedez, hautatu aukera bat.